Prawo spadkowe w orzecznictwie sądów polskich

Zasady polskiego prawa spadkowego reguluje księga czwarta kodeksu cywilnego. Spadek to ogół praw i obowiązków jakie przysługiwały zmarłemu za życia, przechodzące na określone osoby. Z przepisów tych wynika, kto jest uprawniony do dziedziczenia i w jakiej kolejności ono następuje. Odpowiadają także na pytanie co się dzieje, kiedy nie są znane osoby uprawnione. Powołanie do spadku następuje w drodze ustawy lub testamentu. Spadkodawca może zobowiązać spadkobiercę do świadczenia w drodze zapisu zwykłego lub przyznać określoną rzecz wybranej osobie wskutek zapisu windykacyjnego. Dopuszczalne jest wyłączenie spadkobiercy od dziedziczenia przez uznania go za niegodnego. Pamiętać trzeba jednak o instytucji zachowku. Jeżeli nie ma osób uprawnionych do dziedziczenia po spadkodawcy, to spadek nabywa gmina jego ostatniego miejsca zamieszkania. W określonych sytuacjach dziedziczy Skarb Państwa jako spadkobierca ustawowy.

Postępowanie spadkowe reguluje dział IV kodeksu postępowania cywilnego i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 roku. Wszczynane jest na wniosek osoby, która jest do tego uprawniona, przed sądem lub notariuszem. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć również wierzyciel spadkodawcy. Spadek może zostać przyjęty bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe, z ograniczeniem odpowiedzialności lub odrzucony. Czynność ta następuje w terminie ustawowym. Odrzucenia spadku nie może dokonać jednak ani gmina, ani Skarb Państwa. Podział spadku następuje w drodze tzw. działu spadku, gdy występuje więcej niż jeden spadkobierca. Podstawą prawną działu spadku jest umowa między spadkobiercami lub orzeczenie sądu. Jeżeli dzielona jest nieruchomość, to konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.

Na marginesie warto zauważyć, że dziedziczenie gospodarstw rolnych następuje w trybie szczególnym, jeżeli dotyczy spadków otwartych do dnia 13 lutego 2001 roku włącznie. Dualizm ten wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który regulacje dotyczące te uznał za niezgodne z Konstytucją. Wykładnią przepisów prawa spadkowego zajmuje się Sąd Najwyższy w wydawanych przez siebie orzeczeniach oraz w uchwałach.

De gevoerde taal is het Pools.