De rechtspositie van onderdanen, vreemdelingen, vluchtelingen en staatlozen

ONDERDAAN, VREEMDELING, VLUCHTELING OF STAATLOOS: SPEELT HET NOG EEN ROL IN HET TIJDPERK VAN DE UNIVERSELE RECHTEN VAN DE MENS?

Het verschil in rechtspositie tussen mensen is (inter)nationaalrechtelijk grotendeels komen te vervallen als gevolg van de naoorlogse ontwikkeling van de internationale bescherming van de rechten van de mens. Grotendeels, maar niet in alle opzichten!
(Inter)nationaalrechtelijk blijven er nog steeds belangrijke verschillen in rechtspositie bestaan tussen onderdanen van een staat enerzijds en vreemdelingen anderzijds. Ook binnen de categorie van de vreemdelingen dient nog een juridisch onderscheid te worden gemaakt tussen de “gewone” vreemdelingen en vreemdelingen die vluchtelingen zijn of staatloos.
Vooral de positie van de vluchtelingen staat door de ontwikkelingen in de afgelopen periode in een sterk toegenomen belangstelling.

Tijdens de studiedag zal de rechtspositie van de diverse categorieën van personen worden bezien. Wie is onderdaan of hoe kan men onderdaan worden of juist het onderdaanschap verliezen? Wie is vreemdeling, vluchteling of staatloos? In hoeverre bestaat er voor onderdanen en vreemdelingen een recht op toegang of verblijf op het grondgebied van een staat? Hoe is het gesteld met de bewegingsvrijheid van onderdanen en vreemdelingen? Wat zijn de rechten van vreemdelingen in een staat? Bezitten onderdanen van EU-lidstaten een bijzondere positie? In hoeverre verschilt de rechtspositie van vluchtelingen van die van andere vreemdelingen? Hoe ontstaat staatloosheid en kan dit worden voorkomen of verminderd? Ten behoeve van wie mag een staat zgn. diplomatieke bescherming verlenen wanneer de rechten van personen in het buitenland worden geschonden? Kan een staat zijn (straf)rechtsmacht ook buiten zijn landsgrenzen doen gelden ongeacht of het (strafbare) feiten van zijn onderdanen of vreemdelingen betreft? Wat voor gevolgen hebben gebiedsveranderingen, zoals in het geval van het uiteenvallen of afscheidingen van een staat of het wijzigen van staatsgrenzen voor het verlies, behoud of verwerven van nationaliteit?
De cursus wordt afgerond met een kort overzicht van de thans bestaande rechten van de mens.

Werkwijze

De te behandelen stof wordt gegeven in de vorm van een college, maar bij elk deel is er de mogelijkheid tot het stellen van vragen. Verder wordt alle behandelde materie toegelicht aan de hand van rechtsbronnen en  actuele voorbeelden.